Dualisme in de lokale politiek

Partij Voorne aan Zee spreekt zich uit namens de fractie, voor onze leden en in het belang van de gemeente. Dat betekent dat we raadsvoorstellen beoordelen vanuit onze visie en het mandaat van onze leden. 

Dualisme in de lokale politiek

Dualisme is een politicologisch begrip dat de taakverdeling tussen bestuur en volksvertegenwoordigers aanduidt. Het centrale principe luidt: "Het college bestuurt; de raad controleert".

De grondslag van het dualisme ligt in de Trias Politica van Montesquieu - de scheiding der machten tussen wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht. In Nederland spreekt men echter eerder van een "spreiding der machten" omdat de regering zowel uitvoerende als wetgevende taken heeft.

Versterking democratische controle

Het hoofdargument voor dualisme is de versterking van de democratische controle. Door afstand te creëren tussen uitvoerende en wetgevende macht kan het parlement (de gemeenteraad) het kabinet (College) kritischer controleren. De Eerste Kamervoorzitter De Graaf stelde in 2012: "Het dualisme in de Nederlandse politiek bloeit volop. Meer dan ooit moet de regering een meerderheid keer op keer met argumenten bevechten".

Door dualisme zal het openbare debat in de gemeenteraad meer betekenis krijgen,

Achterkamertjespolitiek worden teruggedrongen en de besluitvorming zichtbaarder worden voor inwoners.

Eigenstandigheid coalitiepartijen

Een tweede voordeel is dat coalitiepartijen een eigen gezicht kunnen behouden. Ze mogen zich duidelijker uitspreken over het college en hoeven niet automatisch alle voorstellen te steunen.

Verlevendiging lokale politiek

Op gemeentelijk niveau had dualisme als doel de lokale politiek te vitaliseren. De commissie-Elzinga constateerde dat "de gemeentepolitiek zo dood als een pier" was. Wethouders waren "oppermachtige stadsbaasjes" die hun fracties stuurden. Door ontvlechting zou:

-De gemeenteraad meer tijd krijgen voor volksvertegenwoordiging

-Wethouders zich concentreren op bestuur en uitvoering

-Het politieke debat levendiger worden

Partij Voorne aan Zee heeft een actieve en faciliterende houding ten opzichte van dorpsraden en verenigingen die gezamenlijk hun expertise inbrengen.

Toekomstperspectieven voor een werkbaar dualisme

Voor werkbaar dualisme zijn volgens experts duidelijke afspraken nodig. Dit vereist:

-Acceptatie dat coalitiepartijen vrij stemmen over onderwerpen buiten het regeerakkoord

-Normen over zorgvuldige beleidsvoorbereiding en ambtelijk advies

-Meer politieke ondersteuning voor bewindslieden bij het zoeken van wisselende meerderheden

Alternatieve benaderingen

Een benadering voor interactieve besluitvorming als alternatief voor het huidige dualisme. Dit zou inhouden:

-Samenspel tussen raad en college in plaats van strikte scheiding

-Vroege betrokkenheid van de raad bij beleidsontwikkeling

-Meer burgerbetrokkenheid in het hele proces

Wij beogen hier resultaat te boeken door extra in te zetten op participatiemogelijkheden, voor de gemeenteraad en inwoners. Niet alleen geïnformeerd worden maar juist meedenken, inwoners die de gemeente kunnen uitdagen om het beter te doen of bijvoorbeeld een co-creatie tussen inwoners en gemeente.

Conclusie

Het debat over dualisme toont de spanning tussen theorie en praktijk in de Nederlandse democratie. Terwijl dualisme op papier aantrekkelijke voordelen biedt - betere controle, meer transparantie, levendigere politiek - blijkt de uitvoering soms weerbarstig.

De coalitielogica, regeerakkoorden en informele contacten ondermijnen vaak de beoogde scheiding tussen uitvoerende en wetgevende macht.

Voor de toekomst lijkt een pragmatische benadering het meest realistisch: accepteren dat Nederland, Voorne aan Zee, een hybride systeem heeft, maar wel streven naar optimalisatie van de dualistische elementen waar mogelijk, met expliciete afspraken over de gewenste bestuurscultuur en -praktijk.

Dualisme blijft daarom een werk in uitvoering, dat om permanente aandacht en bijstelling vraagt.